#MAF17 – WIPCOOP: een verslag door Orlando Verde
Orlando Verde – schrijver, recensent, filmmaker en medewerker Kif Kif – volgde het festival en schreef een recenserend verslag over de verschillende activiteiten die deel uitmaakten van het programma.
#MAF17 – WIPCOOP ging op 14 oktober in Arenberg van start met de video-installatie Genderless. Maryam Kamal Hedayat laat mensen aan het woord maar brengt hun uitspraken ook in verband, niet alleen met de meningen van anderen, maar ook met maatschappelijke kwesties die we aanvankelijk niet eens aan gender hadden gelinkt… Ze confronteert op die manier onze ideeën over gender en de samenleving in het algemeen… Hedayat haalt telkens weer de mens uit de geïnterviewde en geeft massa’s stof tot nadenken. – (Genderless werd als Work In Progress gepresenteerd op #MAF15)
Fleur Khani vertelde op 15 oktober verhalen. Ze beschreef met respect, plezier, bewondering en af en toe ook verdriet, huiselijke taferelen, vooral over haar ouders. In hoeverre Homework een autobiografisch stuk is, doet er eigenlijk niet toe: het is plausibel en boeiend, ze brengt het bescheiden, met een minimum aan resources (een hoop houten stokjes en haar krachtige stem). Het geheel is elegant, teder en grappig. – (Homework werd als Work In Progress gepresenteerd op #MAF16)
Er werden twee #WIPCOOP-dagen georganiseerd in Antwerpen op 16 en 17 oktober. Van filosofische exploraties tot werk dat zo goed als klaar is om de wereld ingestuurd te worden, WIPCOOP was een brede waaier aan dans- theater- en performancemogelijkheden. Zowel persoonlijk en ingetogen als over-the-top en essayistisch. Veelbelovend werk.
#DAG03 was er een vol theater. #DAG04 werd toegewijd aan dans.
#DAG03: Aman is een confronterend stuk van Eshan Rahimi Tembi. Confronterend want realistisch. Wij zijn gewend aan the special ones op het podium maar ineens staat voor ons het verhaal van een gewone mens, vertolkt door een gewone mens. Een voorstelling met veel gevoel voor ruimte en muziek, naast de verzen van Omar Khayyam. Om nederig van te worden, hoe hard er gewerkt werd aan deze voorstelling met zo weinig middelen.
In een context die het lastig maakt om met elkaar te communiceren, kan theater ons misschien redden. Met Nooit meer een monoloog brengt Idy Mbengue een, euhm, een monoloog die roept om dialoog. Idy houdt van Kaolack (stad in Senegal) en vindt zich niet in een Vlaams dorpje. Hij vertrekt vanuit Le Horla, een kort horrorverhaal van Guy de Maupassant over iemand die door isolement gek wordt, om kleine, pittoreske taferelen aaneen te schakelen.
Een droom? Een utopisch project? Geen voorstelling, alleszins. Of wel? Enrique Noviello pitcht met De Boot een gek idee waar hij 400% van overtuigd is, tot op het punt dat het een performance/lezing ‘lijkt’. Of… ‘wordt’? Noviello kan boeiend vertellen en neemt iedereen mee in een cargoschip vol artiesten, geïnspireerd door de mythische reis van Mano Negra naar Latijns-Amerika met de Melquiades en Royal De Luxe. Een gesprek dat onze onderdrukte neiging naar avontuur triggert…
Jaouad Alloul brengt met Zeemeermin een monoloog over zelfaanvaarding, familie, liefde, rechtvaardigheid en vergiffenis. Herinneringen uit zijn jeugd, van de Koranschool. Hij deelt met ons hoe het was om op te groeien als homoseksuele jongen die geconfronteerd wordt met de verwachtingen van zijn naasten… Een stuk dat een nodige, maar nooit belerende, nuance brengt in een van de meest complexe discussies die onze samenleving beroeren.
#DAG04: Vanaf het begin van Magnetisme, herkennen we de signatuur-bewegingen van choreograaf Jay Anane, die we als danser zagen in Rumble in da Jungle en Malcolm X. Een stuk over verbondenheid en het gebrek eraan, over evenwicht en chaos, over onze rommelige digitale realiteit. ‘Magnetisme’, dat straalt deze voorstelling uit. Dat, en een ongelooflijke chemie tussen choreograaf en dansers.
Ahil Ratnamohan & Feras Shaheen brengen de attitude van de pleintjes naar het podiumpubliek. In diezelfde beweging, nemen ze hen mee naar een indoor voetbal court. Voetbal wordt in Klapping een intense, fysiek veeleisende choreografie vol rivaliteit, angst, ambitie, fantasie en teamwork. Plus de dromen van elke voetballer op elektronische klanken en dramatische cello’s. Geen commercie, geen media: it’s the game!
Citlalli Avalos Montoya ziet er broos uit maar ze draagt het gewicht van een hele dansvoorstelling op haar schouders. In |entrelíneas| kaart ze al de beschermingsmechanismen die we aandoen om het leven tegen te gaan, om ons veilig en comfortabel te voelen, aan. Met enigmatische bewegingen, vertaalt ze haar ervaring als migrant in Brussel naar een intiem en persoonlijk stuk. De verwachtingen, de maatstaven en hopelijk ook de bevrijding.
De Nederlandse Charlotte Goesaert en de Griek Evangelos Biskas gaan in Loophole op zoek naar het oneerlijke in ons. Een voorstelling over leugens en bedrog die de bestaande ideeën over succes, populariteit en schoonheid uitdagen. An intriguing experiment on deception. Joost Maaskant, net nog te zien in Pitcho Womba Konga’s Kuzikiliza, zal Evangelos nog op het podium vervoegen. Dat belooft. – (Nederlandse première bij De Brakke Grond 16 feb. Op 23 feb. bij Kaap Brugge.)
David Ramos, een kompaan van Jay Anane in het collectief Osei Bantu, toont ook zijn werk als choreograaf met een volwassen en professioneel uitgevoerd stuk. Paralelo, een quilt, gemaakt met de verhalen van de verschillende diaspora die in een stad als Antwerpen convergeren… Geluk, liefde, verdriet, onderdrukking, macht en het gevoel thuis te zijn.
Een dag later schakelde Aïcha Cissé anekdotes aaneen in Prêt-à-Aimer tot ze geen anekdotes meer zijn, maar een zelfportret worden van het moeilijke ontmoeten van de digitale generatie, van het einde van de privacy, van de succesverwachtingen, opgelegd door Hollywood en in stand gehouden via Facebook, Instagram en Snapchat. Een zelfportret van de angst voor commitment en de schrik om te kiezen. Een stevige dosis absurditeit en knettergekke personages, straight from the suburbs of our imagination, zorgen voor non-stop gegiechel in de zaal. – (Prêt-à-Aimer werd als Work In Progress gepresenteerd op #MAF16.)
Op het Terloplein werd een uit afval gemaakte reus bij valavond de danspartner van David Ramos, op beats gemaakt met het geluid van brekende eieren. ‘Terlo, dit is jouw plein’ is een performatieve installatie die voortkwam uit het onderzoek van enkele artiesten (Enrique Noviello, Mike De Ridder, collectief De loods des doods, Rona Kennedy en David Ramos) rond het Terloplein. In de zaal van Rataplan spraken artiesten en partners van MAF over hun ervaring met en dromen over de nieuwe stedelijkheid en wat dat voor de kunsten betekent. Zelfs Gerardo Salinas stuurde een videoboodschap vanuit Argentinië om toch aanwezig te zijn tijdens het eerste MAF dat hij fysiek niet kon bijwonen…
Afsluiter van de avond was Word Wa(a)r, een woord battle tussen personages en/of standpunten. “Wie het diepste in zijn/haar woordenschat zoekt, die wint”, maar ook dansers concurreren voor applaus van het publiek. Koningen van weleer en vandaag? Een rijmende powerpointpresentatie? Alles is mogelijk…
De battle werd aan elkaar gepraat door de heldhaftige MC Manu Moreau en de vakkundige scratches van DJ 2EZ.
Op 21 oktober werd een double bill georganiseerd in Rataplan met het toonmoment van twee voorstellingen die later ook te zien zouden zijn in Victoria Deluxe. Enrica Camporesi & Elena Mazzi gaven tekst en uitleg over Performing the self – the interview, een performance over de betekenis van begrippen zoals vluchteling, waarachtigheid, vertrouwen en wantrouwen. – (Performing the self – the interview werd als Work In Progress gepresenteerd op #MAF16.)
Mathieu Charles tilt ondertussen het spoken word met Fanon mixtape to the next level. Zijn betoog over actualiteit en ongemakkelijke issues begint soms plots te rijmen. Wat een rustmoment lijkt, wordt pardoes een performance. Tijd om te luisteren, vooral. In loops. Herhaling, herhaling, herhaling … – (Fanon Mixtape werd als Work In Progress gepresenteerd op #MAF16.)
#DAG09 was één van de langste, maar ook één van de meest boeiende dagen. Migrating Dialogues is zowel een hoorspel-voorstelling als een video-installatie. Voor de eerste kreeg het publiek een blinddoek en zaten ze te luisteren naar een verhaal, verrijkt met geluidseffecten en muziek. Voor de tweede kon je genieten van een individuele vertoning van een 20 minuten durende video.
Beide voorstellingen zijn een belichaming van hetzelfde verhaal: de migratiegeschiedenis van Rona Kennedy, een artieste die een eigenaardig parcours heeft afgelegd: Swaziland, Zuid-Afrika, Schotland, Londen, Australia, België…
Het hoorspel gaat voor een deel ook over Lola, een zangeres die ooit betrokken werd bij de opera Red Rubber (1993) die uitgevoerd werd in De Singel, over de uitbuiting van Congo Vrijstaat. Het is een coming-of-age verhaal over de ontdekking van de eigen seksualiteit en over engagement tegen onrecht …
De installatie is een persoonlijke geschiedenis. Een intieme vertelling die tegelijkertijd veel zegt over globale fenomenen zoals het Israëlisch-Palestijnse conflict of het apartheidsregime in Zuid-Afrika. Het is ook een open relaas van bewustwording over eigen privileges… – (Migrating Dialogues werd als Work In Progress gepresenteerd op #MAF16.)
Op zondag 22.10 was het aan Paulo Guerreiro, Paola Madrid en Manu Moreau om hun werk te tonen, en wat een geweldige zondagnamiddag is het geworden!
Paulo begon aan zijn Raw Matter met een ritueel, een soort intiem kookprogramma, maar dan boeiend en zonder woorden, vergezeld van ouderwetse muziek en vintage radioreclame. Daarna werd het iets anders. Iets totaal anders. Het lichaam stond centraal. Het naakte lichaam, het bedekte lichaam en vliegend stof dat schitterde onder fel zenitaal licht…
Paola had ook iets met vliegend stof, een echo van stof dat haar lichaam liet waaien met elke straffe beweging tot er een nevel van stof was ontstaan. Dat allemaal met een geweldige live soundtrack van sfeervolle elektronische muziek… My heart’s (r)evolution is the name.
Manu Moreau sloot de namiddag af met een even humoristische als activistische monoloog over hennep, ook bekend als Cannabis sativa of gewoonweg wiet. “Is er politie aanwezig?”, “Zijn er kinderen in de zaal?” – de preventieve vragen zorgen voor hilariteit, maar doen mensen ook stilstaan bij de gevoeligheden die verbonden zijn aan de consumptie en het gebruik van een plant die door de geschiedenis heen haar nut heeft bewezen en vandaag gecriminaliseerd wordt zonder een redelijk debat erover…
Onder andere gebaseerd op het boek Land van Wiet en Honing van auteur Karel Michiels, is deze monoloog geen promocampagne, maar een grappig en ernstig antwoord op een demoniseringscampagne.
(Voorgaande artiesten presenteerden een Work In Progress op #MAF16.)
Argentijns kunstenaarsduo Denise Lara Margules en Agustín Jais begon hun performatieve installatie Water My Plant aan tafel in de kleine foyer, met een omkadering van hun werk. Daarna verhuisden we naar de zaal van wpZimmer, in hartje Seefhoek.
Daar, in de zaal, toonden ze het resultaat van maandenlang werk. Een installatie over internationale coöperatie tussen culturele instellingen. Een installatie over de nood aan dagelijkse zorgen om te vermijden dat de culturele sector een stoffige en bureaucratische instelling wordt… Ze maakten doorzichtige maquettes van artisanale cuts in plexiglas van Argentijnse en Belgische culturele instellingen en gaven die cadeau aan een culturele partner aan de andere kant van de oceaan. Een reminder dat er elders een culturele instelling bestond waar we iets van konden leren, met wie ze konden samenwerken.
De toeschouwers konden tussen de transparante maquettes, die culturele instellingen op hun kop zetten, verdwalen, ze verbouwen (de Belgische nationale sport), vernietigen en heruitvinden. Maar dat was niet alles, het meest aangrijpende moest nog komen.
Denise stond daar, in het licht, met haar kleine gestalte en haar broze stem, en sprak ons aan in een taal die niet de hare is. Ze sprak over de frustratie van maandenlang werk, van hun investering in werk, tijd en geld. Ze twijfelde aan de waarde van een ervaring die door iedereen gekoesterd wordt als een droom: een residentie in Europa! Tegelijkertijd was ze trots op het werk dat ze hadden geleverd.
EN TERECHT! Met terechte hoofdletters! Want buiten die kleine zaal wachtte een even eenvoudig als indrukwekkend lichtspektakel op ons. Ze hadden de interne façade van wpZimmer gemapt en op zichzelf geprojecteerd, en zo lieten ze de ruimte – de culturele instelling – een boodschap brengen aan de toeschouwers …
Ook Acéfala van Leo Ocello (AR) en Christoph Parijs (BE) werden van 15 t/m 28.10 in het kader van Water My Plant tentoongesteld in Mokkakapot.
De zevende en achtste verdiepingen van het MAS – waar de tentoonstellingen over Precolumbiaanse kunst en Leven & Dood zitten – waren druk bevolkt op zondag 29.10… Voor de zesde keer organiseerde het MAS, in samenwerking met de Mexicaanse ambassade en MAF een Altar de Muertos, een Mexicaanse viering waarbij de doden een offer krijgen, het eten en drinken dat ze lekker vonden, de muziek waar ze naar luisterden of zelfs een praatje… Het is een dag waarin de doden tussen ons zijn – zonder fataliteit, zonder griezel – en die traditie is nauw verbonden met de hele kosmogonie van vele inheemse bevolkingen…
Twee altaren werden opgezet: een traditioneel altaar, gemaakt door de ambassade zelf – opgedragen aan de slachtoffers van de aardbevingen in Mexico, vroeger dit jaar – en een tweede altaar, met invulling die er vanuit het MAS aan werd gegeven.
Er was een plechtige opening met speeches van de Mexicaanse ambassadeur en vertegenwoordigers van het MAS en MAF. Er was ook muziek, gebracht door Triórganico, een respectvolle versie van de muziek die op Dia de los Muertos gespeeld wordt om de doden te eren, met onder andere een groet aan de windrichtingen en een solo van de schildpad…
Een ingetogen moment, maar ook een kans om op een andere manier te leren omgaan met verlies…
De WIPCOOP-Dag @ KVS (op 08.11) was vaak indrukwekkend.
Ehsan Hemats I Put a Spell on You was bij momenten confronterend en ongemakkelijk à la Meg Stuart en soms ook tragisch en teder à la Hiroshima, Mon Amour. Fysiek veeleisend en sterk uitgevoerd op een benauwende soundtrack…
Oscar & Loucka a.k.a. Chapter One of CHPT 01 verrasten met een bevreemdend stuk over norm, maskers en madness. Met de audiovisuele snelheid van de digitale cultuur en de verwerking van een overvloed aan informatie door ons brein als rode draad… Knappe teksten en zelfs een vleugje Strike a Pose…
Nathalie Rozanes werkte samen met Elizabeth Ward en de steun van een onrustwekkende klankband aan een portret van een hele generatie van angsten en kwaadheid, een compendium van de morele vereisten waar we anno 2017 aan moeten voldoen om gezien te worden als goede mensen. Elke seconde voelt het alsof The Velvet Underground plots zal beginnen optreden op de achtergrond…
Bixas Collectief bracht een enigmatische voorstelling met deuren die het podium inpalmen en vervormen. Gegroeid vanuit een performance die in de openbare ruimte werd uitgevoerd, exploreerde deze interventie op een mysterieuze manier het idee van een ’tussen’-ruimte…
Een dag die sowieso op punten zou winnen, eindigt toch met een knock-out: La Gémellité van Les Mybalés. De hypnotische tweelingzussen die u in Malcolm X zag dansen brachten een fragment van een ongoing onderzoek over het tweelingschap. Kort maar heel erg krachtig.
29.11 voorlaatste dag van #MAF17 @de headquarters van Victoria Deluxe in Gent met Performing the self – The interview.
Performing the self – The interview plaatst twee personages tegenover elkaar, een asielzoeker en een Protection Officer die aan de hand van een gesprek moet beslissen of de eerste hier mag blijven. Puur juridisch, mag dat gesprek niet beginnen tot een tolk aanwezig is en gezien de tolk nog altijd ergens vast zit, mag hij in principe zijn verhaal nog niet vertellen. Maar juist dat geeft hen de vrijheid om over het proces te spreken. Een proces dat het leven van een persoon zal bepalen. Een feilbaar proces.
Zonder verrassing horen we referenties naar het proces van Kafka, naar Beckett’s Godot, maar puur vormelijk is de voorstelling ook interessant. Het idee van een vierde wand wordt gebruikt om ons het gevoel te geven dat we daar NIET zijn en dat werkt confronterend. Het is precies een silhouettenfilm die we te zien krijgen…
Met een intelligente tekst, geven Enrica Camporessi en Elena Mazzi commentaar op de meest prangende morele kwestie van onze tijd: onze omgang met migratie en met vluchtelingen. Zowel in als tussen de lijnen lezen we over de onbetrouwbaarheid van taal als instrument en van de mens als rechter.
De voorstelling geeft niet alleen een dramaturgische plaats aan het taalgebruik van een asielzoeker, maar ook aan de verbloemde, vanuit het perspectief van de ambtenaar “ingewikkelde”, metaforische Arabische taal. Dat doen ze door hem tegenover een ander taalregister te plaatsen: het onnatuurlijke, zakelijke, institutionele taalgebruik van een ambtenaar.
#DAG48: Met boeiend Work In Progress overdag en de avondvoorstellingen Migrating Dialogues en Fanon Mixtape, is er met indrukwekkende sneeuwval een einde gekomen aan #MAF17.
De Gentse WIPCOOP was voor iedereen een verrassing. Opvallend politiek geladen in vergelijking met de Work In Progress in Brussel en Antwerpen. Asiel en migratie, de deelname van koloniale troepen aan WOI en WOII (Ademilola Oduwole) en zelfs de heruitvinding van de Vlaamse identiteit (!) (Roland Gunst) kwamen aan bod. Tomas Vanderplaetse, Matthias Hoogewys en Deogracias Kihalu van de Gentse broedplek Kapow! kropen met 3 – met muziek, performance en video – in het hoofd van Deo, die net in België komt te wonen. Luanda Casella’s Short of lying, een ted-talk achtige performance over de onbetrouwbaarheid van de verteller (‘the bullshitter’) is zo goed als af. Maar ook een studie over de betrouwbaarheid van het vertellen en de pijnlijke herkenbaarheid van complexe vader-zoon relaties (Tim Stevens) passeerde de revue… Boeiend werk waar u ongetwijfeld nog veel over zult horen…
